Tuvan throat singing มนต์เสน่ห์แห่งเสียงร้องของทุ่งหญ้าและภูเขาอันไกลโพ้น

เมื่อครั้งแรกที่ได้ยินเพลงนี้ ก็ประมาณเมื่อสิบกว่าปีที่แล้วเห็นจะได้ ตอนนั้นผมเปิดฟังเพลงอัลบั้มนี้จากหน้าเว็บเพลงของ National Geographic ที่แนะนำเพลงพื้นเมืองรอบโลกประจำสัปดาห์ สมัยนั้นยังไม่ได้รู้จักกับการร้องแบบ Overtone Singing เช่นนี้เท่าไหร่ แต่ก็เคยได้ยินเสียงร้องลักษณะนี้ ที่เรียกว่า การร้องเพลงจากลำคอ หรือ Throat Singing จากภาพยนตร์สารคดีบางเรื่องมาแล้วบ้าง ก็พบว่ามันมีเสน่ห์ น่าค้นหาดี

ในตอนหลังที่ตัวเองได้ฟังเพลงหลากหลายขึ้น ก็ได้รู้จักผลงานของเจ้าของเพลงด้านบน อย่าง Huun Huur Tu และศิลปินที่ร้องเพลงแนวนี้ คนอื่นๆ จากสาธารณรัฐตูวา ของรัสเซีย อย่าง Sainkho Namtchylak และคนอื่นๆ จึงได้รับรู้เรื่องราวของการร้องเพลงจากลำคอ ที่เป็นเอกลักษณ์ของดินแดนแห่งนี้ ซึ่งได้รับขึ้นทะเบียนให้เป็น มรดกโลกที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติโดยองค์การ UNESCO เมื่อปี 2009 วันนี้ จึงมีโอกาสได้มาเขียนบทความเกี่ยวกับ การร้องเพลงจากลำคอ Tuvan Throat Singing ให้ได้อ่านกันสักเล็กน้อยครับ

ความจริงแล้ว การร้องเพลงแบบ Overtone ในลักษณะของการร้องเพลงจากลำคอเช่นนี้ เป็นที่ฝึกฝนกันในหลายๆที่ของโลก โดยเฉพาะทางซีกโลกตอนเหนือ ที่เคยได้ยินบ่อยๆ ก็อย่างเช่น การร้องเพลงลำคอของชาวอินูอิต ในประเทศแคนาดา การร้องเพลงและสวดมนต์ของลามะในทิเบต ไปจนถึงบางแห่งในแอฟริกา อิตาลี และประเทศจีน แต่ละที่ก็จะมีเอกลักษณ์และทักษะในการร้องที่แตกต่างกันไป ด้วยจุดประสงค์และท่วงทำนองที่ต่างกันไปบ้าง ขึ้นอยู่กับพื้นที่และภูมิประเทศของแต่ละที่

สำหรับการร้องเพลงลำคอ ของประชาชนในพื้นที่สาธารณรัฐตูวา เขตไซบีเรีย ของประเทศรัสเซียนั้น จากการศึกษา บ่งชี้ว่ามีพื้นฐานพัฒนามาจากการเลียนเสียงในธรรมชาติ ภูมิประเทศของตูวา ซึ่งอยู่ในแถบเอเชียกลาง รวมไปถึงในเขตประเทศมองโกเลีย และจีนบางส่วน ที่มักฝึกฝนวิธีการร้องแบบนี้ ส่วนใหญ่จะเต็มไปด้วยภูเขาและทุ่งหญ้ากว้างใหญ่ วิถีชีวิตของผู้คนในแถบนี้มีความใกล้ชิดกับธรรมชาติ ส่วนมากใช้ชีวิตอยู่แบบอพยพร่อนเร่ ด้วยบ้านแบบกระโจม อาศัยการเดินทางด้วย ม้าและอูฐ รวมถึงเลี้ยงฝูงสัตว์ เช่น จามรี และแกะ ไปด้วย ภูมิประเทศที่เปิดโล่งด้วยภูเขาและทุ่งหญ้าของที่นี่ สามารถช่วยส่งคลื่นเสียงไปได้ไกลหลายกิโลเมตร การร้องเพลงลักษณะนี้จึงมีเสียงที่คล้ายกับเสียงในธรรมชาติ เพื่อสื่อสารกับธรรมชาติ เช่น เสียงสูงคล้ายเสียงร้องของนก เสียงหวีดคล้ายเสียงลมพัด เสียงร้องต่ำคล้ายเสียงร้องของอูฐ เป็นต้น ส่วนใหญ่แล้วการร้องเพลงลำคอมักจะถูกร้องโดยผู้ชาย เป็นเรื่องต้องห้ามของผู้หญิงที่จะฝึกฝนการร้องเพลงลำคอในสมัยก่อน แต่ข้อห้ามนี้ ก็ถูกผ่อนปรนบ้างแล้ว ในปัจจุบัน มีนักร้องผู้หญิงที่ร้องเพลงลำคอได้ดีหลายคนเช่นกัน

ในเรื่องของเสียงร้องและดนตรี การประดิษฐ์เสียงของคนตูวานั้น มุ่งเน้นไปที่เสียงที่ซ้อนกันหลายชั้น ดังเช่น เสียงพิเศษที่ส่งเสียงซ้อนอยู่บนเสียงร้องของโน้ตหลัก จะเป็นเสียงเครื่องดนตรี เสียงฮัม เสียงพึมพำอะไรก็ได้ จึงประกอบกันเป็นเพลงที่สมบูรณ์ เพราะฉะนั้น ระดับเสียงร้องของการร้องลำคอ จึงสามารถร้องออกมาได้ในหลายระดับขั้น และสามารถร้องออกมาหลายระดับขั้นภายในครั้งเดียว ซึ่งระดับขั้นของเสียงจะมีฐานโน้ตที่เป็นตัวพื้นอยู่ตรงกลาง เสียงร้องลำคอของนักร้องแต่ละคนจะสามารถขึ้นสูงหรือต่ำกว่าโน้ตพื้นฐานตัวนี้ไปได้ในเสียงร้องแบบ Overtone ราวๆ 3-4 ขั้น หรืออาจมีบางคนทำได้มากกว่านั้นมาก ซึ่งการร้องเพลงลำคอของผู้คนในตูวา มีลักษณะเฉพาะของการร้องที่หลากหลายมากกว่าที่อื่นๆ รวมไปถึงขั้นของตัวโน้ต ที่สามารถร้องได้ส่วนใหญ่กว้างถึงมากกว่า 6 ขั้นด้วยกัน เทคนิคการร้องเพลงลำคอในรูปแบบต่างๆของชาวตูวานั้น มีชื่อเรียกแตกต่างกันไปในลักษณะการร้อง อย่างเช่น การร้องเพลงลำคอในลักษณะเสียงสูงคล้ายเสียงของนก เรียกว่า Sygyt การร้องในเสียงขั้นกลาง ดั่งเสียงของลมพัด เรียกว่า Khoomei หรือร้องเสียงต่ำ เลียนเสียงของอูฐ คล้ายๆเสียงสวดของลามะในทิเบต เรียกว่า การร้องแบบ Kargyraa รวมไปถึงชื่อเรียกเทคนิคการร้องที่ใส่ลูกเล่นพิเศษเข้าไป เช่น การร้องเสียงสูงที่ใส่การขยับปากซ้ำๆ คล้ายการเลียนเสียงคลื่นฟองน้ำ เรียกว่า การร้องแบบ Borbangnadyr หรือการร้องลำคอเสียงสูงถึงกลางที่ใช้การส่งเสียงหยุดเป็นจังหวะแล้วค่อยเปลี่ยนโน้ต หรือหยุดเป็นจังหวะซ้ำๆก่อนร้องต่อ อย่างเช่น การร้องแบบ Ezenggileer ทั้งหมดนี้ ล้วนแล้วแต่เป็นคลื่นเสียงที่น่าทึ่ง ซึ่งยิ่งถ้านำมาร้องรวมกัน ก็จะเกิดคลื่นเสียงเป็นเพลงที่สมบูรณ์ มีเสน่ห์ น่าฟังเช่นกัน ตัวอย่างเช่นจากเพลงด้านล่างนี้ ที่ผมชอบฟังของศิลปินวง Shu-de ก็จะได้ฟังการร้องเพลงลำคอของตูวา ที่มีการร้องเสียงสามระดับขั้น สูง กลาง ต่ำ ทั้ง Sygyt, Khoomei และ Kargyraa ประสานกันในเพลงเดียว จนเป็นเพลงที่สมบูรณ์ขึ้น

และนี่คือวิดีโอตัวอย่างการเทคนิคการร้องเพลงลำคอของตูวา แบบ Borbangnadyr และ Ezenggileer ตามลำดับ

ส่งท้ายด้วยเพลงโปรดของผมเพลงนี้ที่ชอบมาก เพลงนี้ของศิลปินนักร้องเพลงลำคอของตูวา Sainkho Namtchylak ชื่อเพลง Dance of Eagle ครับผม เป็นการผสมผสานระหว่างการร้องแบบพื้นบ้านและดนตรีสมัยใหม่ที่ลงตัวดีครับ ในเพลงนี้ก็จะใช้เทคนิคการร้องเพลงลำคอของตูวาในลักษณะที่ได้กล่าวมาข้างต้นหลายๆรูปแบบ ผสมผสานกันในเพลงเดียว เรียงต่อกันเรื่อยๆ และประสานไปจนจบเพลงครับ

ขอบคุณเจ้าของวิดีโอทุกท่านด้วยนะครับ และขอบคุณผู้อ่านที่เข้ามาแวะอ่านในบล็อกวันนี้ ไว้โอกาสหน้าจะเข้ามาเขียนเรื่องราวที่น่าสนใจอื่นๆใหม่กันอีกนะครับ ติดตามกันต่อไปด้วยนะครับ สวัสดีครับ